Pływacz

Chicken15

PŁYWACZE (łac. Utricularia, ang. bladderworts)

Utricularia longifolia

Pływacze są najliczniejszą grupą roślin owadożernych. W chwili obecnej znamy przynajmniej 214 gatunków zamieszkujących wszystkie kontynenty. Wykazują wysokie zdolności adaptacyjne, przyjmują różne taktyki jeżeli chodzi o przetrwanie niekorzystnych warunków. W krainie lodu i śniegu, gatunki wodne zimują w postaci owłosionych pączków - turionów. Gorąco i suszę są w stanie przetrwać poprzez przekształcenie całej rośliny do formy podziemnej bulwy, wielkości ziarnka ryżu. Niektóre są roślinami jednorocznymi i każdego roku odradzają się z nasion.

Ich morfologia wzbudziła konsternację wśród botaników. Analizując strukturę tych roślin nie sposób mówić o takich organach jak korzenie, łodyga czy liście. Pędy pływaczy określa się najczęściej mianem stolonów. W przypadku gatunków lądowych można je podzielić na podziemne - bezzieleniowe, wrastające we wszystkich kierunkach w podłoże i utrzymujące całą roślinę w odpowiednim położeniu, oraz stolony nadziemne - zielone, fotosyntetyzujące.

Prawdziwe zdumienie budzi budowa pułapek tych roślin. Ich liczba na pędzie waha się w zależności od gatunku, od kilku do kilkuset. Wyglądają jak małe pęcherzyki, najczęściej wielkości główki od szpilki, ale mogą osiągać wielkość 0,5 cm. Przybierają rozmaite kształty: nerkowaty, gruszkowaty, cylindryczny. Są przezroczyste, cienkościenne (ich ścianki tworzą zaledwie dwie warstwy komórek). Na jednym końcu pułapki zlokalizowana jest maleńka klapka, która otwiera się tylko i wyłącznie do środka. Jej brzegi uszczelnione są rodzajem śluzu, dzięki czemu we wnętrzu panuje małe podciśnienie. Na zewnątrz przytwierdzonych jest kilka długich włosków, których zadaniem jest kierowanie ofiary w kierunku zdradzieckich wrót. Typową ofiarą są mikroskopijne organizmy takie jak pantofelek czy oczlik, czasami trafi się większy wirek czy larwa komara. Dotknięcie maleńkich włosków rozmieszczonych wokół drzwi uruchamia mechanizm spustowy pułapki, drzwi otwierają się i zdobycz wraz z otaczającą wodą zostaje wessana do wnętrza. W przeciągu kilku minut woda zostaje wypompowana na zewnątrz i 20 minut później pułapka jest gotowa do chwytania kolejnych ofiar. W tym czasie gruczoły produkują enzymy trawienne rozpuszczające w ciągu kilku godzin ciało poprzedniej zdobyczy.

Tym co urzeka w tych roślinach i sprawia, że mimo mało spektakularnego wyglądu trafiają do kolekcji, jest piękno kwiatów, przypominających miniaturowe orchidee. Szczególnie efektownie wygląda to w momencie masowego kwitnienia, bo średnica pojedynczego kwiatu jest zazwyczaj niewielka - może wynosić od 3 mm do 5 cm. Ich kolory oddają wszystkie barwy tęczy: są białe, różowe, purpurowe, żółte, niebieskie, czerwone, fioletowe.

U.subulata - kwiat klejstogamiczny

Ciekawym zjawiskiem jest występowanie u niektórych gatunków (m.in. U. benjaminiana, U. subulata, U. striatula) dwóch rodzajów kwiatów. Kwiaty chasmogamiczne otwierają się i są zapylane przez owady (zazwyczaj są duże, barwne). Kwiaty klejstogamiczne cały czas pozostają zamknięte, ulegają samozapyleniu (zazwyczaj są drobne, mało atrakcyjne wizualnie). Zdarza się, że roślina produkuje tylko kwiaty klejstogamiczne.

Pływacze lądowe

Występują we wszystkich strefach klimatycznych. Tereny które zamieszkują są zwykle podmokłe, torfowo-piaszczyste, okresowo zalewane przez płytką wodę. Produkują krótkie nadziemne stolony przypominające liście, których zadaniem jest przeprowadzanie procesu fotosyntezy.

Pływacze tropikalne

Pochodzą z rejonów Ameryki Centralnej i Południowej oraz Karaibów. Wiele z opisanych poniżej gatunków rośnie w glebie, ale znaczna większość w naturze rośnie jako epifity na drzewach bądź ich pozostałościach. Kilka gatunków wytwarza podziemne bulwy służące m.in. jako magazyny wody i ich części nadziemne mogą obumierać podczas suszy.

Pomimo swojego tropikalnego pochodzenia nie są to rośliny skomplikowane w uprawie. Mogą zaadaptować się nawet do warunków parapetu okiennego. Gatunki górskie bez problemu znoszą niskie temperatury.

Ich kwiaty są bardzo spektakularne, swoim wyglądem przypominają orchidee.

Pływacze wodne

Można je spotkać głównie w płytkich zbiornikach z wodą o kwaśnym odczynie rzadziej w ciekach wodnych. Pędy pływają swobodnie tuż pod powierzchnią wody. Ich hodowla może być kłopotliwa po pierwsze dlatego, że osiągają duże rozmiary, po drugie, dlatego że zazwyczaj w zbiorniku przeznaczonym do ich hodowli bardzo szybko rozwijają się również glony. Pewnym rozwiązaniem może być introdukcja rozwielitek, które jednocześnie mogą służyć jak źródło pokarmu.

Większość gatunków wodnych pochodzi ze strefy klimatu umiarkowanego. Pod koniec lata pływacze te wytwarzają na szczytach pędu pączki przetrwalne zwane turionami. Jesienią turiony opadają na dno zbiornika i tam zimują.

W Polsce występuje pięć gatunków pływaczy wodnych. Są to: U. vulgaris, U. intermedia, U. australis, U. ochroleuca i U. minor.

Tekst pochodzi z strony [link widoczny dla zalogowanych]